16 มีนาคม – หลายท่านทราบกันดีว่าต้นกำเนิดของกาแฟอราบิก้าเกิดจากการผสมข้ามสายพันธุ์ระหว่าง C. euginoides และ C. canephora แต่ที่มาของการข้ามสายพันธุ์ยังไม่ชัดเจน
ต้นกำเนิดกาแฟอราบิก้า
งานวิจัยตีพิมพ์บน Nature : Scientific Reports ทีมนักวิจัยได้ทำการวิเคราะห์ความแตกต่างทางพันธุกรรมของ C. arabica สายพันธุ์ต่างๆเปรียบเทียบกับกาแฟสายพันธุ์ C. euginoides และ C. canephora เพื่อหาความความคล้ายคลึงของรหัสพันธุกรรมของสามสายพันธุ์นี้เพื่อบ่งบอกถึงที่มาของต้นกำเนิดของกาแฟอราบิก้า
ผลพบว่าสายพันธุ์ C. arabica มีความหลากหลายทางพันธุกรรมของ C. euginoides และ C. canephora ต่ำแสดงให้เห็นว่าเกิดการรวมตัวของโครโมโซมจาก 2n เป็น 4n (Polyploidy) ที่กลายเป็น C. Arabica เพียงครั้งเดียว เพราะถ้าพบความหลากหลายทางพันธุกรรมของ C. euginoides และ C. canephora ว่าคล้ายคลึงกับ C. euginoides และ C. canephora สายพันธุ์ย่อยอื่นๆก็สามารถบอกได้ว่าเกิด Polyploidy ขึ้นหลายครั้ง
นอกจากนี้ยังพบการเกิด Genetic Bottle Neck หรือการขยายตัวของสายพันธุ์หลักจากการเกิดการสูญพันธุ์ครั้งใหญ่ หรือสายพันธุ์เพิ่งกำเนิด
ด้วยหลักฐานเหล่านี้จึงอาจจะสรุปได้ว่ามีต้นอราบิก้าเพียงต้นเดียวทำให้เกิดสายพันธุ์ C. Arabica ทั้งหมด
กาแฟอราบิก้าสามกลุ่มหลัก
นอกจากพบถึงหลักฐานของการเกิด Genetic Bottle Neck และ Polyploidization แล้วทีมนักวิจัยยังสามารถแบ่งกลุ่มความคล้ายคลึงของพันธุกรรมออกได้เป็นสามกลุ่มคือ
- กลุ่ม Yemen-Harare หรือกลุ่มของกาแฟ Arabica ที่ถูกนำออกจากเอธิโอเปียไปปลูกในเยเมน และกลุ่มที่ปลูกทางตะวันออกของเอธิโอเปีย นับว่าเป็นต้นกำเนิดกาแฟทั้งโลก (เป็นกลุ่มเดียวที่ปรับตัวเพื่อปลูกกลางแจ้ง) (สาย typica และ Bourbon)
- กลุ่มสายพันธุ์พื้นถิ่นในเอธิโอเปีย (Wild Arabica) ทั้งที่อยู่ในป่าและปลูกเป็น Garden Coffee ที่มีถิ่นกำเนินในโซน Jimma-Bonga ตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศ
- กลุ่มสายพันธุ์พื้นถิ่นในเอธิโอเปีย (Wild Arabica) ส่วนใหญ่พบในป่ามีต้นกำเนิดจากโซน Sheka ตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศ
*อาจจะแบ่งได้ 4 กลุ่มแต่เนื่องจากมีตัวอย่างไม่พอในการทดลองจึงไม่ได้ทำการทดลองต่อ*
ในกลุ่มที่ 1จะสอดคล้องกับประวัติของกาแฟที่สายพันธุ์กาแฟส่วนใหญ่นอกเอธิโอเปียเป็นสายพันธุ์ที่กลายพันธุ์มาจากกาแฟที่ถูกนำออกมาจากเอธิโอเปีย (ไม่รวม Hybrido De timor, Catimor,และ Sachimor)
**Hybrido De Timor เป็นการผสมข้ามพันธุ์ (introgress) ระหว่าง C. Arabica และ C. Canephora **
สำหรับกลุ่มที่ 2,3 ไม่พบว่าถูกนำไปปลูกนอกเอธิโอเปีย หรือเพิ่งถูกนำออกไปปลูกเมื่อไม่นานนี้
อ่านเพิ่มเติม Coffee ( 101 ) – ว่าด้วยเรื่องพื้นฐานของกาแฟ
สรุป
จากหลักฐานที่ได้จากงานวิจัยค่อนข้างชัดเจนว่ากาแฟสายพันธุ์ C. Arabica เกิดจากการผสมข้ามสายพันธุ์ระหว่าง C. Euginoides และ C. Canephora เพียงครั้งเดียว ส่งผลให้มีความหลากหลายที่ต่ำ
ทำให้นักวิจัยแนะนำว่าการสร้างสายพันธุ์กาแฟควรจะทดลองผสมข้ามสายพันธุ์เช่น C. arabica กับ C. canephora เพื่อให้ได้ยีนต์ใหม่ๆที่ไม่ได้พบในกาแฟอราบิก้า และช่วยสร้างความหลากหลายให้เพิ่มมากขึ้น
อีกหนึ่งผลการทดลองที่น่าสนใจอยู่ในกลุ่มที่ 2,3 ซึ่งเป็นโซนที่ยังไม่ถูกนำออกไปปลูกนอกเอธิโอเปีย ซึ่งน่าจะเป็นหนึ่งในเหตุผลที่กาแฟที่มาจากเอธิโอเปียหลายครั้งมีรสชาติไม่เหมือนกับที่อื่น
สุดท้ายนี้งานวิจัยนี้เป็นหนึ่งในงานวิจัยที่คอนเฟิร์มประวัติการเดินทางของกาแฟ และช่วยเปิดโลกทางสู่งานวิจัยด้านการสร้างสายพันธุ์กาแฟอื่นๆในอนาคต
Reference